Teraz kolejna lekcja. Uszczegółowiono w niej kwestie dotyczące reharmonizacji (stanowiącej jeden z elementów "ujazzowienia utworu) jest tu nieco powtórzeń z poprzedniej lekcji, ale także wiele nowych detali.
Jak przy poprzedniej lekcji, proszę o ewentualne uwagi dotyczące tłumaczenia, terminologii oraz innych dopojaśnień.
Link do oryginalnej lekcji:
http://www.thejazzpianosite.com/jazz-piano-lessons/jazz-reharmonization/how-to-reharmonize-a-song/Tłumaczenie:
Jak zreharmonizować utwór – Reharmonizacja
ReharmonizacjaRozpoczęliśmy przedstawianie Reharmonizacji w poprzedniej lekcji. W niniejszej lekcji rozbudujemy i rozwiniemy ten temat, a także dokonamy przeglądu niektórych części poprzednich lekcji.
Reharmonizacja = Zastępowanie akordów, ale w odniesieniu do całego następstwa akordów
Reharmonizacja jest wykorzystywana do:
• Nadawania utworowi charakteru jazzowego – oznacza to większą złożoność brzmieniową i/lub strukturalną;
• Personalizowania utworu i nadania mu cech własnych wykonawcy (to jest prawie jak komponowanie całkiem nowego utworu, lub wariacji istniejącego utworu).
Generalnie utwór składa się z:
• Melodii; oraz
• Następujących po sobie akordów
Reharmonizacja polega na zmianie melodii lub akordów lub obu tych elementów – ale zmiany muszą być przeprowadzone zgodnie z pewnymi regułami lub koncepcjami.
W celu przeprowadzenia reharmonizacji utworu należy uwzględnić dwa elementy:
• Brzmienie:
o Zależy ono od wzajemnego oddziaływania melodii i akordów,
o Zależy ono od rodzaju akordu (dur / moll / 7 / zm. / zw. itd. - w takim znaczeniu używa się dalej terminu "rodzaj akordu"),
o Cel: zapewnienie, że dźwięki melodii tworzą dozwolone brzmienia w ramach akordu.
• Strukturę harmoniczną o Odnosi się do następstwa akordów oraz zmian linii basowej
o Nie ma na nią wpływu rodzaj akordów
o Cel: struktura harmoniczna winna być logiczna.
o W praktyce oznacza to, że akordy i linia basowa winny zmieniać się:
O ustalone Interwały;
Diatonicznie;
Zgodnie z Melodią.
Nadrzędnym Celem Reharmonizacji jest:
• Zmiana akordów i/lub melodii zapewniająca że melodia tworzy „dozwolone brzmienia” w ramach zastosowanych akordów.
• Zmiana akordów i linii basowej w „usystematyzowany sposób“.
Kluczowa Nuta Melodii KNM (Key Melody Note)
Pierwszą rzeczą jaką trzeba zrobić w trakcie reharmonizacji utworu jest identyfikacja Kluczowych Nut Melodii KNM (Key Melody Note) w każdym takcie:
• KNM jest harmonicznie najważniejszą nutą w takcie – przy czym wszystkie inne nuty traktowane są jako przejściowe (tzn. NIE są harmonicznie istotne)
• Jest to w znacznym stopniu subiektywne, ale KNM zwykle jest:
o Najdłuższą nutą w takcie,
o Pierwszą nutą w takcie,
o Najczęściej powtarzaną nutą w takcie,
o Nutą przypadającą na mocną część taktu.
• Może występować więcej niż jedna KNM w takcie, a w tym przypadku:
o Uwzględnia się obie; lub
o Poszukuje się KNM w każdej połowie taktu (i kontynuuje się tę procedurę).
• Może nie występować oczywista KNM – np. przy szybkich przebiegach nutowych, a w tym przypadku:
o Należy uwzględnić WSZYSTKIE lub WIĘKSZOŚĆ nut w takcie,
o Przyjąć że Struktura harmoniczna ma priorytet przed Brzmieniem – więcej o tym zagadnieniu poniżej.
BrzmienieNajpierw zajmijmy się Brzmieniem:
• Zmieniamy akord (jego tonalność i rodzaj) lub KNM w celu zapewnienia że KNM utworzy „dozwolone brzmienie” w ramach tego akordu
• Dowiedzieliśmy się już w poprzednich lekcjach, że nie wszystkie dźwięki jednakowo wpływają na brzmienie akordu. Niektóre nuty, zagrane w ramach akordu, brzmią silnie (Dźwięki Wiodące), inne nuty brzmią przyjemnie i dopełniają brzmienie akordu (Dźwięki tworzące dozwolone napięcia), podczas gdy inne nuty brzmią słabo i dysonująco (Dźwięki niedozwolone). Definiuje się „adozwolone brzmienie” w odniesieniu do ‘dźwięków prowadzących’ (tercja 3rd i septyma 7th) oraz ‘dźwięków tworzących dozwolone napięcia’. Są to dźwięki dobrze brzmiące w ramach danego akordu. Każdy dźwięk można zaliczyć do jednej z następujących klas:
o Silnie brzmiące = dźwięki wiodące
o Słabo brzmiące = pryma i kwinta 5th
o Brzmiące jazzowo = dźwięki tworzące dozwolone napięcia
o Dźwięki niedozwolone = dźwięki tworzące niedozwolone napięcia / dźwięki niedozwolone
Dozwolone brzmienie = Dźwięki Wiodące + Dźwięki tworzące dozwolone napięcia
Poniżej przedstawiono dozwolone brzmienia dla pewnych rodzajów akordów.
Dozwolone brzmienia
Załącznik 1 Teraz wykonajmy takie samo zestawienie ale odwrotnie. Zamiast ustalać akord i znajdować dla niego dźwięki o dozwolonym brzmieniu, ustalmy konkretny dźwięk i znajdźmy wszystkie akordy w ramach których ten dźwięk będzie tworzył dozwolone brzmienie. Ustalmy konkretny dźwięk jako C.
• Poniżej, wszystkie akordy które tworzą z KNM C dozwolone brzmienie są podświetlone na Zielono,
• Tonalność/pryma akordu jest podana w wierszu zatytułowanym „Pryma” (Root‘),
• Rodzaj akordu jest podana w wierszach zatytułowanych "Rodzaj akordu“ (Chord Quality),
• W wierszu zatytułowanym „Stopień“ (Degree) podano na jakim stopniu leży KNM w relacji do akordu.
Załącznik 2 Można wykorzystywać jedynie akordy zaznaczone powyżej na Zielono w celu zastąpienia akordu gdy KNM w takie jest nutą C.
Struktura harmonicznaNastępnie zajmijmy się Strukturą Harmoniczną:
• ‘Struktura harmoniczna‘ dotyczy zmian akordów oraz linii basowej w „usystematyzowany“ lub „logiczny“ sposób, z pominięciem jakości akordów.
• W praktyce oznacza to zmiany akordów i linii basowej:
o Według Ustalonych Interwałów;
o Diatonicznie;
o Zgodnie z Melodią; lub
o Zgodnie z innymi logicznymi zasadami.
• Można zmieniać przewroty akordów w celu stworzenia gładszej linii basowej, by ta nie wykonywała zbyt dużych skoków
• Linia basowa i akordy mogą poruszać się w różnych kierunkach o ile zmiany te są „usystematyzowane“.
Chromatycznie
Ustalone interwały EƄ7 D7 DƄ7 CMaj7
Coltran
Ustalone interwały CMaj7 AMaj7 EMaj7 CMaj7
Diatonicznie F7 E7 D7 Cmaj7
Zgodnie z melodią Mel.: C Mel.: E Mel.: F Mel.: F
Ak.: Am7 Ak.: CMaj7 Ak.: DƄMaj7 Ak.: Dm7
Linia basowa Ak.: EƄ6 Ak.: D7 Ak.: DƄMaj7 Ak.:CMaj7
(nuta pedałowa) Bas: C Bas: C Bas: C Bas: C
Linia basowa Akord: Em7 Akord: A7 Akord: Dm7-G7 Akord: CMaj7
(stopniowo) Bas: E Bas: E Bas: D-D Bas: C
Uwaga: Akordy i linia basowa mogą zmieniać się niezależnie, przy czym rodzaj akordów nie ma znaczenia.
Kilka Reguł i Wskazówek:• Wybieraj akordy i melodię które zwiększają, a następnie zmniejszają napięcie
o W celu zwiększenia napięcia– stosuj wyższe rozszerzenia i alteracje (np. ♭13)
o W celi zmniejszenia napięcia– stosuj Dźwięki Wiodące (tercja 3rd i septyma 7th) oraz niższe rozszerzenia (np. nona 9)
• Na długiej nucie melodii lub na powtarzającej się nucie melodii, zmieniaj harmonię poprzez kilka akordów (to powoduje, że nuta melodii staje się rodzajem nuty pedałowej, co świetnie brzmi)
• W idealnym przypadku chcielibyśmy mieć dozwolone brzmienie ORAZ logiczną strukturę harmoniczną, jednak możliwe jest osiągnięcie jednego bez drugiego z tych elementów:
o Można mieć słabe brzmienie (pryma lub kwinta 5th), jeśli zbudowano silną strukturę harmoniczną (II-V); LUB
o Można mieć słabą strukturę harmoniczną (brak schematu harmonicznego), jeśli zbudowano silne brzmienie (tercja 3rd lub septyma 7th)
• Jeśli melodia zawiera szybkie przebiegi nutowe bez wyraźnej KNM:
o Struktura harmoniczna staje się ważniejsza niż brzmienie: Utwory bebopu często wykorzystują szybkie przebiegi melodyczne z silną strukturą harmoniczną zbudowaną na schemacie następstwa II-V.
o Należy analizować i rozważyć wszystkie nuty w takcie.
Dalsze działaniaW celu spowodowania by reharmonizacja brzmiała jeszcze bardziej profesjonalnie i płynnie należy:
• dodać Akordy Przejściowe
• zastosować Jazzową budowe Akordów
• Ozdobić Melodię
Google Doc
Poniżej przedstawiono link do pliku Google Doc, który określa wszystkie możliwe rodzaje akordów reharmonizacyjnych (zastępczych) dla wszystkich 12 dźwięków. Można je eksportować do Excela. W tym celu:
• Przejdź do Google Doc pod linkiem
https://docs.google.com/spreadsheets/d/1yZAjBbE6ChG54MiI7IkOwH1xV29SuP80XqpERgZQabk/edit#gid=0 • Wybierz zakładkę ‘File’
• Wybierz ‘Download as’
• Wybierz ‘Microsoft Excel’
W celu obejrzenia przedstawionej teorii w działaniu proszę obejrzeć poniższe wideo:
https://www.youtube.com/watch?time_continue=9&v=hhMCNhfZ8Iw