10. Enharmonia

[Marcel]

< Poprzedni rozdział - Spis treści  - Następny rozdział >

Jest to rozdział z "ABC teorii muzyki", którego autorem jest Pan Włodzimierz Królikowski.
Pan Włodzimierz zgodził się na opublikowanie poradnika na naszym forum

Jeżeli chcecie coś dodać w tym temacie lub macie jakieś pytania związane
z tematem tego rozdziału to śmiało piszcie posty poniżej.


Enharmonia

Enharmonia jest to cecha systemu równotemperowanego polegająca na możliwości zapisania danego dźwięku na kilka sposobów. Np. dźwięk "c" może być zapisany jako podwyższony dźwięk "h", czyli "his", lub jako dwukrotnie obniżony dźwięk "d", czyli "deses".

W związku z tym, klawisze - z jednym wyjątkiem - posiadają 3 nazwy.

Pokazuje to poniższa tabela.



Dźwięki o różnej nazwie i różnym muzycznym zapisie na pięciolinii, ale o tym samym brzmieniu (o tej samej wysokości) nazywa się dźwiękami enharmonicznymi lub enharmonicznie  równymi (równowaznymi).

Analogicznie też mamy gamy enharmoniczne lub enharmonicznie równe (równoważne). Są to gamy o identycznym brzmieniu, ale różnej notacji muzycznej.


W związku z tym w systemie równomiernie temperowanym rozróżnia się :
-  półton diatoniczny, np. pomiędzy dźwiękami "e-f" oraz "h-c"
-  półton chromatyczny, np. pomiędzy dźwiękami "c-cis", "d-des" i t.d.
-  cały ton diatoniczny, np. pomiędzy dźwiękami "c-d" oraz "d-e" i t.d.
-  cały ton chromatyczny, np. pomiędzy dźwiękami "cis-dis", "dis-eis" i t.d.


Enharmoniczna zamiana gam i dźwięków ma przede wszystkim znaczenie praktyczne, ułatwiające odczyt nut w tonacjach, które znajdują się na dalszym miejscu na kole kwintowym, czyli mają większą ilość znaków przykluczowych, np. zamiast pamiętać podczas gry o 8 krzyżykach w gamie Gis-dur pamiętamy tylko 4 bemole w gamie As-dur.

W harmonii klasycznej zamiana enharmoniczna dźwięku wymuszana jest często koniecznością przestrzegania zasad połączeń harmonicznych.


Jako często spotykane przykłady praktycznego korzystania z enharmonii można przytoczyć notację akordu septymowego zmniejszonego (zamiast n.p. w akordzie C7 pisać "c-es-ges-heses", piszemy "c-es-ges-a", gdyż enharmonicznie "heses = a") i notację pochodów chromatycznych  w górę, lub w dół (n.p. w górę piszemy "g-gis-a", natomiast w dół "a-as-g", bo enharmonicznie "gis = as").

< Poprzedni rozdział - Spis treści  - Następny rozdział >

[Jurek_klodzko1]

Zawsze nurtowało mnie pytanie dlaczego w zapisach nutowych utworów pojawiają się podwójne krzyżyki lub bemole skoro można zapisać inną nutę (F z podwójnym krzyżykiem to przecież G itp.). Wychodzi na to samo ale jednak...............

[W.Królikowski]

Podwójny krzyżyk, lub bemol to konieczność wynikająca z teorii.
Jeśli n.p. mamy C7+ = c,e,g,h i chcemy mieć C7zm = c, es, ges, heses.
Heses brzmi jak a, ale trzeba zapisać hbb (h z dwoma bemolami) - inaczej nie można, bo byłby bałagan, odstępstwo od zasady tercjowej budowy akordów.

[Rocky83]

Podwójne krzyżyki i bemole - wymowa nazw dźwięków

Dzień dobry. Chciałbym się upewnić, jak wymawia się nazwy dźwięków z podwójnymi krzyżykami i bemolami. W publikacji autorstwa p. Krzysztofa Korna pt. "Tabele akordów na instrumenty klawiszowe"  znalazłem informację, że pierwsza w zapisie litera "s" powinna być wymawiana jako "z" np.:

C z podwójnym krzyżykiem, zapisujemy "cisis", ale wymawiamy "cizis"
H z podwójnym bemolem, zapisujemy "heses", ale wymawiamy "hezes"



Czy rzeczywiście jest różnica między zapisem, a wymową? Pytanie do osób, które uczyły się w szkołach muzycznych - czy Wasi nauczyciele wymawiali nazwy w ten sposób?

[dementor2323]

Nie ma to żadnego znaczenia, ale mój nauczyciel mówi fizis.

[midimariusz]

Zgodnie z obowiązującymi zasadami dźwięki z podwójnych krzyżykiem np.: C piszemy "cisis", ale czytamy "Cizis".
To "z" jest tutaj przegłosem.

[Rocky83]

Dziękuję!

[Bruno Walerych]

Wymowę bemoli i krzyżyków potwierdzam. Dodam też że fes, feses i ces, ceses ma prawo istnienia, spotkałem się już z takimi przypadkami w nutach. I przy okazji także że obniżone jedny bemolem h to b a podwójnym bemolem jak na załączonym przez kolegę obrazku heses