Korzystając z podanych przez
Marcela linków:
https://www.youtube.com/watch?v=hhMCNhfZ8Iwhttps://docs.google.com/spreadsheets/d/1SuTuEAg8Lk8S09YJnBpy5UIP-MJZiKXycD7kmsaZW48/editopracowałem streszczenie.
Jedyne co zmieniłem to dopasowałem terminologię oznaczeń akordów do
wygodnej dla nas akordeonistów. W tabeli "Acceptable harmonies" są inne oznaczenia dla tych samych akordów akordów niż w tabelach "Possible chords for reharmonization" a zatem:
Cdelta7 = CMaj7 = c7w - durowy septymowy z septymą wielką - 7w
C7 = CV7 = c7 - dominanta septymowa (z septymą małą -7m)
C7sus = CV7sus = c7sus - dominanta septymowa sus4
C6 = c6 - akord durowy z dodaną sekstą wielką -6w
C-delta7 = CmMaj7 = cm7w - molowy septymowy z septymą wielką -7w
C-7 = Cm7 = cm7 - molowy septymowy z septymą małą - 7m
C-6 = Cm6 = cm6 - molowy z dodaną sekstą wielką - 6w
Cdelta7+ = Cmaj7+ = c+7w - trójdźwięk zwiększony z septymą wielką -7w
C7+ = CMaj7+ = c+7 - trójdźwięk zwiększony z septymą małą - 7m
C-7b5 = Cm7b5 = cpzm - akord półzmniejszony (trójdźwięk zmniejszony z septymą małą - 7m )
C0 = Cdim = czm - akord zmniejszony
Zdaję sobie sprawę, że poruszane tu zagadnienia,wykraczają poza potrzebne nam akordeonistom, ale trzymałem się zasady nie ingerencji w cudze przemyślenia a poza tym chyba warto
Harmonizacja / reharmonizacjaBierzemy pod uwagę:
1. Harmonię ? współbrzmienie melodii i akordów. Dobieramy rodzaje akordów (durowe, molowe,
zmniejszone, septymowe....) tak by kluczowe dźwięki melodii KMN (key melody notes) były
akceptowalnymi dźwiękami dobieranych rodzajów akordów (acceptable harmonies).
Tabela ?
Acceptable harmonies? wykazuje które z 12 dźwięków chromatycznych tworzą dla akordów: septymowych, z dodaną sekstą, zwiększonych, zmniejszonych i półzmniejszonych
- harmonię mocną : tercja (
3), septyma (
7) i zmieniona kwinta (
5b i
5#)
- harmonię słabą : pryma (
1) i kwinta czysta (
5)
- harmonię jazzową dla:
- akordów durowych z 7w: nona wielka (
9w), undecyma zwiększona (
11#), tercdecyma wielka (
13w)
- akordów durowych z 6w: septyma wielka (
7w),
9w,
11# i
13w - dominant septymowych:
9m,
9w,
9w#,
11#,
13m i
13w - dominant sus4:
9m, 9w,
9w#,
13m i
13w - akordów molowych z 7w:
9w,
11 i
13w - akordów molowych z 7m:
9w,
11 i
13w - akordów molowych z 6w:
7w,
9w i
11 - akordów zwiększonych z 7w:
9w i
11# - akordów zwiększonych z 7m;
9m,
9w,
9w#,
11# i
13w - akordów zmniejszonych:
7w,
9w,
11 i
13m - akordów półzmniejszonych:
9w,
11 i
13m - harmonię nieakceptowalną; pozostałe dźwięki
2. Strukturę
- akordów - przejścia kolejnych akordów (niezależnie od ich rodzajów) w sposób określony strukturalnie.
- linii basowej ? linia basowa powinna podążać lub być lustrzana wobec linii melodycznej.
Postępowanie podczas harmonizacji:1. w każdym takcie szukamy kluczowej nuty KMN (key melody note). Jest to przeważnie:
- najdłuższa nuta w takcie,
- pierwsza nuta w takcie,
- powtarzająca się nuta w takcie,
- może być więcej niż jedna kluczowa nuta w takcie; wtedy dzielimy takt na części,
- możemy nie znaleźć ewidentnej kluczowej nuty w takcie np. w serii krótkich, szybkich nut; wtedy struktura akordu jest ważniejsza niż harmonia.
2. Dobieramy dla określonej kluczowej nuty w takcie z tabel ?
Possible chords for
reharmonization? (dla 12 nut KMN) dozwolone akordy.
3. Przechodzimy od jednego do następnego akordu (dla następnej KMN) w taki sposób, by struktura
zarówno akordów jak i linii basowej była utrzymana wg np.:
a. stałych interwałów rosnąco lub malejąco od akordu docelowego np.:
- półtonu docelowo do np.
c7w (CEGH) poprzez
es7 (EsGBDes),
d7 (DFisAC),
des7 (DesFAsH),
c7w - całego tonu do
c7w (CEGH) poprzez
fis7 (FisAisCisE),
e7 (EGisHD),
dm7 (DFACes),
c7w - tercji małej do
c7w (CEGH) poprzez
am7 (ACEGes),
fis7 (FisAisCisE),
es7 (EsGBDes),
c7w - itd.
b. stałych interwałów diatonicznie (tonika akordu należy do tonacji utworu) rosnąco lub malejąco
- sekundy małej/wielkiej do
c7w (CEGH) poprzez
f7 (FACEs),
e7 (EGisHD),
d7 (DFisAC),
c7w - tercji małej/wielkiej do
c7w (CEGH) poprzez
h7 (HDisFisA),
g7 (GHDF),
e7 (EGisHD),
c7w - itd.
c. diatonicznie wg koła kwintowego np. do
c7 (CEGB) poprzez
a7 (ACisEG),
d7 (DFisAC),
g7 GHDF),
c7 d. wg melodii
- podążając np. dla melodii
C, E, F dobieramy akordy
am7 (ACEGes),
c7w (CEGH),
des7w (DesFAsC)
(nuty melodii stanowią tercje wybranych akordów)
- w ?odbiciu lustrzanym? np. dla melodii
C, E, F dobieramy:
am7 (ACEGes),
f7w (FACE),
e7 (EgisHD)
(rosnący interwał melodii to obniżony interwał akordu i na odwrót).
e. linia basowa podlega takim samym regułom jak struktura akordów.
f. poprzez odpowiednie przewroty akordów tworzymy taki układ tychże akordów by nie ?skakały? po
klawiaturze, chociaż linia basowa nie musi podążać za strukturą basów o ile zarówno linia basowa
jak i struktura basów tworzą mocne reguły strukturalne np.
- wg tzw ?pedal point?: akordy (w przewrotach) kolejno:
es6 (CEsGB)
d7 (CDFisA)
des7w (CDesFAs)
c7w (CEGH); akordy kolejno opadają o półton od
Es do
C natomiast linia
basowa (bas podstawowy akordów) to ciąg tych samych dźwięków
C - kolejno/ koło kwintowe: akordy (w przewrotach)
em7 (EGHD)
a7 (EGACis)
dm7 (DFAC)
g7 (DFGH)
c7w (CEGH); akordy kolejno opadają po kole kwintowym
E,A,D,G,C a linia basów to
E,E,D,D,C 4. Wybieramy akordy, które zwiększają napięcie poprzez dodawanie wyższych stopni (powyżej 9w#) a
następnie akordy obniżające napięcie ( poniżej 9w).
5. Podczas grania długich lub powtarzających się dźwięków melodii należy zmieniać akordy.
6. Podczas grania szybkich nut lub gdy nuta kluczowa melodii w takcie jest trudna do określenia
struktura akordów jest ważniejsza niż harmonia i należy wtedy stosować II-V-I przejścia akordów.
Uzupełnienie z dnia 24.02.2018Uwzględniając wiele uwag, jakie nastąpiły, by wyjaśnić wiele nieporozumień, korzystając z filmiku tego samego autora:
https://www.youtube.com/watch?v=OCkCn0dEgpw opracowałem
rozróżnienie między harmonią tonalną, a modalną w muzyce.
W filmiku na temat harmonizacji/reharmonizacji, moim zdaniem, występują obie te harmonie trochę się przeplatając i tak:
1. w pierwszym etapie (harmonizacja), gdy do kluczowych nut w taktach KMN dobieramy akordy harmonicznie z nimi związane i tworzą one (akordy) coś na kształt filarów mostu zakotwiczonych w podłożu (tu w linii melodycznej) przeważa
harmonia tonalna2. w drugim etapie (reharmonizacja), gdy wokół owych akordów, tworzymy girlandy z innych akordów z nimi związanych strukturalnie a niekoniecznie harmonicznie z linią melodyczną (coś na kształt finezyjnych przęseł między filarami mostu, gdzie oprócz wartości użytkowych pojawiają się także wartości estetyczne - filary są przeważnie podobne do siebie a już mosty bajecznie inne) przeważa
harmonia modalnaHarmonia tonalna (klasyczna)Rozwój h.t. przypada na barok i romantyczną klasyczną w latach 1700 ? 1900. Stanowi podstawy teorii muzyki wykładanej na uczelniach muzycznych.
Większość filmików oparta jest na fundamentach harmonii tonalnej.
Harmonia tonalna:
- wykorzystuje tonacje durowe i molowe;
- akordy oparte na tonice stanowią centralną rolę w hierarchii pozostałych akordów;
- harmonia pełni rolę funkcjonalną;
Funkcjonalne role akordów w tonacjach:- Subdominanta kreuje słabe napięcie w harmonii
- Dominanta kreuje silne napięcie w harmonii
- Tonika rozwiązuje napięcie w harmonii
np. w tonacji Cdur:
- c - tonika
- dm - subdominanta
- em - tonika
- f - subdominanta
- g - dominanta
- g7 - dominanta septymowa
- am - tonika
- hzm - dominanta
Subdominanta ? dominanta ? tonika
Dominanta septymowa kreuje b. silne napięcie ponieważ zawiera
b. niestabilny tryton pomiędzy tercją, a septymą małą akordu np.:
g7(GHDF), gdzie
HF to tryton,
który można rozwiązać do wewnątrz:
H ?
C F ?
Ew wyniku otrzymujemy CE jako składowe akordu tonicznego
c (CEG)
lub można rozwiązać na zewnątrz:
H ?
BF ?
Gesw wyniku otrzymujemy GesB jako składowe akordu
ges (GesBDes)
Akord septymowy zmniejszony zawiera
dwa b. niestabilne trytony np.
hzm (HDFAs), gdzie
HF to tryton oraz
DAs to tryton
Tryton
HF identycznie jak tryton dominanty septymowej g7 dąży do rozwiązania na tonikę
c lub na
gesTryton
DAs zaś dąży do rozwiązania się na
es (EsGB) oraz na
a (ACisE)
Harmonia modalnaZdecydowanie odbiega od kanonów muzyki średniowiecznej i kościelnej. Stanowi podstawy muzyki w stylu Milesa Davisa i Johna Coltrane'a.
Harmonia modalna:
- wykorzystuje oprócz tonacji durowych i molowych także inne rodzaje tonacji: doryckiej, frygijskiej....
- akordy nie pełnią roli funkcjonalnej lecz strukturalną
- nuta centralna (root note) stanowi centrum osnowy akordów.
Akordy tworzą byty samodzielne (
standalone entity) powiązane strukturalnie i nie powinny tworzyć napięcia do rozwiązywania ich na tonikę. Należy zatem być ostrożnym przy dobieraniu akordów zawierających trytony.